Het is december, mijn planten verpieteren door een gebrek aan licht (en water, ik moet eerlijk zijn) en de kippen leggen al 3 weken geen eieren.
Ik probeer telkens mijn teleurstelling te verbergen als ik hun hok controleer en zeg dan troostend: het is niet erg, ik begrijp het, wat een kutmaand hé, nog even en we krijgen weer wat meer licht.
Ik breng de kinderen naar school en de dochter, die vorige week 8 geworden is, zegt voor het eerst schouderophalend “ja” als ik “ik hou van jou” roep, in plaats van het ongegeneerde “ik hou ook van jou”. Ik vind dat prachtig. Als ik daarna de trap op ga naar de klas van het zoontje, schreeuwt hij van boosheid en frustratie omdat ik de onderste trede van de trap heb overgeslagen. En hij had het me nog zo gezegd. Hield mijn voeten blijkbaar nogal nauwgezet in de gaten. Blijdschap en opluchting in zijn ogen als ik na even aarzelen toch maar weer naar beneden ga en de trap deze keer op de juiste manier bestijg.
Vlak voor de les snikt M het uit in mijn armen. Ze heeft twee knobbeltjes onder haar oksel ontdekt en ze is vreselijk bang. Ze is hier helemaal alleen en zegt sorry want er is wat mascara op mijn trui. Ik zeg: ‘nee, geen sorry!’ en ‘je bent bang, dat mag, dat is oké’ en pak haar vooral nog wat steviger vast want meer woorden kent ze nog niet.
S brengt zakdoekjes en veegt haar tranen van haar gezicht. Ze spreken niet dezelfde taal maar ze prevelt wat in het Pashto en M en ik begrijpen het niet maar voelen wat ze zegt.
Ze gaan samen aan de tafel zitten terwijl ze nog wat nasnikt en S liefdevol over haar rug wrijft en haar een chocolaatje toe stopt.
Even later zit O, een jonge gast die zijn imago van sterk en stoer graag hoog houdt, te ademen met een plastieken zak over zijn hoofd geknoopt. Hij heeft al sinds gisterenavond de hik en die gaat maar niet over en een oudere cursist heeft zonder veel woorden die zak over zijn hoofd getrokken en vastgeknoopt. Een minuutje moet hij zo ademen en als hij wordt bevrijd, blijkt de hik weg te zijn en iedereen applaudisseert.
Iedereen behalve A die lijfelijk aanwezig is, maar hij is er sinds 7 oktober niet echt meer bij. Hij staart vooral in het niets en checkt tussendoor telkens zijn gsm, zich voortdurend voorbereidend op nieuwe gruwelijkheden. Soms als iedereen goed aan het werk is, ga ik naast hem zitten en dan schrijven we wat zinnen naar elkaar in Google Translate. Hij schrijft dat hij zo vreselijk bang is, de hele tijd en dat er al zoveel familieleden dood zijn, zoals zijn lieve zus en haar 7 kinderen. Zijn moeder slaapt nu op straat en heeft suikerziekte en geen medicijnen. Hij kan niet meer denken of slapen en hij wordt gek en wil niet alleen zijn. Dus komt hij naar de les waar hij tussen levende, ademende mensen van vlees en bloed kan zitten wiens hart klopt, wiens stemmen zonder angst zijn en die zoals altijd de oefeningen maken en nieuwe woorden inoefenen alsof er niets aan de hand is. Ik schrijf terug dat mijn hart bloedt, dat ik me zo machteloos voel en dat ik zondag naar Brussel ga. Zijn ogen lichten op en hij schrijft danku en dat hij zich minder alleen voelt en dat hij ook gaat.
De les is gedaan en ik pak M nog eens vast voor ze naar huis vertrekt. Als de klas leeg is, voel ik een mix van warmte, ontroering, verdriet en liefde. Ik pieker over M en hoe ik haar kan helpen, denk aan A en wat hij nu nodig heeft en ik lach hardop denkend aan O met de plastieken zak over zijn hoofd.
‘s Avonds telt de dochter haar geld. Ze maakt stapeltjes van de centen die samenhoren en noteert hoeveel dat er telkens zijn. Ze rekent alles uit en zegt: Hier mama, eenentwintig euro en negentig cent, wil je dat sturen naar de mensen in Gaza? En nu ga ik weer geld sparen en als het daar dan nog niet opgelost is, dan moet je dat geld ook sturen, oké?
Wat een luxe toch, denk ik.
Wat een dankbaarheid, voel ik.
Dat ik me zorgen kan maken om de kippen die geen eieren leggen.
Dat ik een dochter heb die “ja” zegt als ik zeg dat ik van haar hou, want die liefde en het feit dat ik er ben, is zo vanzelfsprekend voor haar.
Dat ik een zoontje heb wiens grootste zorg is of ik die onderste traptrede wel gebruik bij het naar boven gaan.
Dat ik, als ik bang ben, kan zeggen tegen die angst: het is oké dat je hier bent, maar het is niet nodig, ik ben niet in gevaar. En dat dat klopt.
Dat ik een warme klas heb met mensen die over talen en culturen heen verbinden.
Dat ik gezond ben en zelfs als dat niet zo is, ik genoeg mensen heb die mij liefhebben, kunnen vastpakken en zeggen dat ik bang mag zijn.
Dat ik nog de hele dag binnenpretjes kan hebben denkend aan die ademende plastieken zak en dat ik kan klagen over deze kutmaand omdat ik last heb van het gebrek aan licht.
En dat ik de vrijheid, tijd, middelen en ledematen heb om zondag naar Brussel te gaan. Dat ik een stem heb en die mag, kan en zal gebruiken.